Waarom kleinschalig wonen voor ouderen met dementie bijdraagt aan de kwaliteit van leven

In de afgelopen jaren is de woonvorm kleinschalig wonen voor ouderen sterk gegroeid. Ondanks kritiekpunten die door verschillende partijen worden genoemd, draagt de kleinschalige ouderenzorg enorm bij aan de kwaliteit van leven van ouderen met dementie. Laten we eerst dieper ingaan op wat deze woonvorm precies inhoudt, en ons focussen op de belangen voor de cliënt. 

Wat is kleinschalig wonen?

First things first. Wat is kleinschalig wonen nou eigenlijk? Kleinschalig wonen is een woonvorm waarbij zo goed als mogelijk een huiselijke sfeer wordt gecreëerd. De bewoners, meestal tussen de zes en de acht personen, hebben een eigen kamer met eigen spullen en delen de gemeenschappelijke keuken en woonkamer. Hier kunnen ze gezamenlijk koken, activiteiten ondernemen of even rustig de krant lezen. In feite worden de bewoners ‘huisgenoten’. De focus in deze woongroepen ligt niet op de behandeling of het genezen van ziektes, maar op het wonen en welzijn. Hierbij is het belangrijk dat er geschikt personeel is op de woongroep. Van zowel vrijwilligers, het zorgpersoneel, als eventuele uitzendkrachten wordt verwacht flexibel te zijn en de bewoners centraal te stellen. In veel gevallen zijn deze kleinschalige woongroepen ingericht voor demente ouderen. 

Verhuizen naar een zorginstelling

Voor veel ouderen is de stap om vanaf thuis naar een verzorgingshuis te verhuizen groot. Uit onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam blijkt dat factoren zoals de huidige leefomgeving, eenzaamheid, gezondheid en kwaliteit van de sociale omgeving een rol kunnen spelen in waarom ouderen naar zorginstellingen verhuizen. Vaak gaat verhuizing gepaard met weerstand. Een reden daarvoor is dat er soms sprake is van een negatief beeld van een verpleeghuis. Wel wordt er aangegeven dat verzorgingshuizen meer extra voorzieningen hebben dan kleinschalige woonvormen. In sommige gevallen klopt dit, hoewel een groot aantal zorginstellingen naast de gewone zorg ook een kleinschalige woonvorm aanbiedt. In dit geval kunnen de bewoners leven in de woonkamers, en eventueel gebruik maken van de faciliteiten van de zorginstellingen. Een andere reden waarom de stap naar een verzorgingshuis groot is, is het niet willen verlaten van de vertrouwde omgeving. De kleinschalige ouderenzorg speelt in op deze weerstand. Een essentieel aspect bij deze woongroepen is namelijk dat de omgeving, gezichten, en activiteiten vertrouwd voelen en herkenbaar zijn, waardoor mensen ondanks grote veranderingen toch een gevoel van thuis zijn hebben.

Dagbesteding op de woonkamers

Doorgaans wordt er beweerd dat er in deze woonvorm niet genoeg activiteiten worden georganiseerd, omdat er minder kennis is op het gebied van dagbesteding, en de ziekte de mensen vaak beperkt in de activiteiten waar ze aan deel kunnen nemen. Zoals eerder genoemd is één van de belangrijkste aspecten van het kleinschalig wonen de herkenbaarheid. Waaronder herkenbaarheid van activiteiten. Doordat een gewone thuissituatie wordt nagebootst kunnen de bewoners nagenoeg de hele dag activiteiten ondernemen die hiermee in overeenstemming zijn. Van simpele dingen zoals de krant lezen, of de vaatwasser uitruimen, tot het helpen bij koken en de was opvouwen. Het personeel kent de mensen goed, en kan daarom de activiteiten aanpassen aan de beperkingen van de bewoner. Ook wordt er soms gebruik gemaakt van technologische snufjes die de zintuigen prikkelen, zodat bewoners die bijvoorbeeld minder kunnen horen of zien, ook aan activiteiten kunnen deelnemen. 

Regie in eigen handen

Waarom ook vaak een kleinschalige vorm van wonen geprefereerd wordt, is het feit dat de regie zo veel mogelijk in handen blijft van de bewoners. De bewoners kunnen zelf aangeven wat voor activiteiten ze willen ondernemen en in welke hoedanigheid deze wordt uitgevoerd. Ook heeft de familie een actieve rol. Deze aspecten dragen eraan bij dat de bewoner het gevoel heeft nog een normaal leven te leiden en deel te nemen aan de maatschappij. 

“Kleinschalig wooninstellingen hebben vaak een klein team waardoor er vrijwel altijd bekenden aanwezig zijn om de zorg te leveren. Hierdoor kennen de medewerkers de bewoners ook beter” – Cynthia Reindersma-Kat 

Wonen en welzijn

Een kenmerk van kleinschalig wonen is dat de focus ligt op wonen en welzijn, wel is er altijd zorgpersoneel aanwezig. Door de kleine hoeveelheid bewoners is er meer tijd en persoonlijke aandacht. Hierdoor ontstaat er een versterkt sociaal contact met het zorgpersoneel. Ook is het contact met medebewoners intensiever. Dit sluit aan op de zorg trends voor 2020, waarin duidelijk wordt dat de focus in de zorg steeds meer komt te liggen op maatwerk en individuele behoeftes. Deze factoren dragen niet alleen bij aan de kwaliteit van leven en het woonplezier van bewoners, maar ook aan dat van de medewerkers. 

ZorgObers op de woonkamers

Hoe belangrijk maatwerk en individuele behoeftes voor bewoners zijn is bij ZorgOber bekend. Zo is ZorgOber in de zomer van 2018 een project gestart in samenwerking met Thebe IJpelaar op twee afdelingen voor kleinschalig wonen. De ZorgObers die daar over de vloer komen hebben affiniteit met de zorg en ervaring met dementie. Zij ondersteunen de zorgverleners door de woonzorg-taken uit handen te nemen. Dit kunnen huishoudelijke taken zijn zoals het schoonhouden van de keuken, maar misschien nog wel belangrijker zijn de welzijnstaken die ZorgObers overnemen: het vermaken van de bewoners door het zingen van een liedje, samen gezellig koken of afwassen, of bijvoorbeeld iets knutselen. De ZorgObers die op deze huiskamers komen kennen de bewoners en hun wensen goed. Hierdoor wordt de persoonlijke aandacht vergroot en hebben de zorgverleners meer tijd voor de zorgtaken. Win-win dus! 

Waarom kleinschalig wonen dus bijdraagt aan de kwaliteit van leven? Het personeel op deze woonkamers is bekend met de bewoner en hun ziektebeeld en hebben tijd en aandacht om hiermee om te gaan. Maar het belangrijkste is dat ouderen met dementie hun laatste levensfase kunnen doorbrengen in een herkenbare huiselijke sfeer, waar de focus niet ligt op het ‘beter’ maken, maar op het welzijn van de bewoner. 

Geïnteresseerd geworden in flexibele en gastvrije medewerkers voor in de zorg? Meer informatie over de diensten van ZorgOber vindt u op onze over ons pagina.

Of bel direct voor een afspraak! 076-2600007

Bronvermelding

Bakker, T., Kluijver, B. & Van Wijngaarden, B. (2007, November 22). Feiten over kleinschalig wonen. Nursing. https://www.nursing.nl/feiten-over-kleinschalig-wonen-tvvart100013w/

De Bakker, T. (2019, Februari 1). 7 trends die de zorg in 2020 ingrijpend veranderen. Wortell. https://www.wortell.nl/assets/uploads/2018/08/Trendrapport-7-trends-in-de-zorg.pdf

Dementie.nl (n.d.). Impact opname verpleeghuis op je naaste met dementie. Dementie.nl https://dementie.nl/impact-partner/impact-opname-verpleeghuis-op-je-naaste-met-dementie

Dementie.nl (n.d.). Kleinschalig wonen. Dementie.nl https://dementie.nl/verpleeghuiszorg/kleinschalig-wonen

Dokters van Morgen (2018, December 20). ‘Woongroep voor ouderen laat vaak te wensen over’. Avrotros. https://zorgnu.avrotros.nl/nieuws/item/woongroep-voor-ouderen-laat-vaak-te-wensen-over/

Lambregste, C. (2018, December 13). Waar ligt de grens bij kleinschalige woonvormen. Landelijke Huisartsen Vereniging. https://www.lhv.nl/actueel/tijdschriften/artikel/waar-ligt-de-grens-bij-kleinschalige-woonvormen

NOS nieuws (2018, December 20). Zorg in kleine woonvormen ouderen niet altijd goed geregeld. NOS. https://nos.nl/artikel/2264339-zorg-in-kleine-woonvormen-ouderen-niet-altijd-goed-geregeld.html

Reindersma-Kat, C. (2015, November 27). Tips voor het vinden van een kleinschalig wooninstelling. Partisa. http://www.partisa.nl/tips-voor-het-vinden-van-een-kleinschalig-wooninstelling/

Tolkacheva, N. & F. Thomese (2014). Sociale en emotionele factoren bij verhuizingen van ouderen naar een zorginstelling of een aangepaste woonvorm. Vrije Universiteit Amsterdam. 

https://www.lasa-vu.nl/nieuws/documents/vws-rapport-2013-factoren-verhuizingen.pdf

Van den Wijngaart, M. & Witte, R. (2015). Waardigheid, autonomie en bejegening in verpleeghuizen.

ZorgenZ (2019, Februari 25). VWS erkent problemen rond huisartsenzorg in kleinschalige woonvormen. ZorgenZ https://zorgenz.nl/vws-erkent-problemen-rond-huisartsenzorg-in-kleinschalige-woonvormen/